258. YANGULYATI IGACHAGA DILU, YANG’HONDI IGACHAGA MHINDI.

Imbuki ya lusumo lumlo ilolile ngulyati na ng’ondi. Ingulyati jilijisugwa ijo jili na yombo iyoigolechaga bhukali bhogwikenya. Ulu bhanhu bhali na bhukali bhunubho b’ushigile gwenheleja nulu kaya yucha wangu, guti dilu.

Ing’ondi jilijisugwa ijo jilijilyehu. Ubhulyehu bhunubho b’ugambilijaga ugwikala hakaya kihamo bho makanza malihu. Hunagwene abhanhu bhagayombaga giki, ‘ya ngulyati igachaga dilu, ya ng’ondi igachaga mhindi.’

Ulusumo lunulo lugalenganijiyagwa na kaya ibhili: ya bhanhu bhakali, na ya bhanhu bhalyehu. Ikaya iya bhanhu bhakali, idadilaga ugucha, kunguno ya yombo iyo bhalinayo abhanhu bhayo. Iyombo yiniyo igabhenhelejaga gwikenya nose nulu ikaya yiniyo igachaga bho likanza liguhi, ilo likolile na dilu. Gashinaga guligong’hana igiki ‘ya ngulyati igachacha dilu, ya ng’ondi igachaga mhindi.’

Ikaya iyakabhili ili kaya ya bhanhu b’alyehu abho bhikolile na ng’ondi. Ikaya yiniyo igalamaga kulikanza lilihu, kunguno ya b’ulyehu bho bhanhu bhenabho ubhogumana b’itongela nyalyehu. Hunagwene abhanhu bhagayombaga giki, ‘ya ngulyati igachaga dilu, ya ng’ondi igachaga mhindi.’

Ulusumo lunulo lolanga bhanhu  gub’iza bhalyehu na guleka yombo. Ubhulyehu bhunubho bhugub’ambilija abhanhu ugub’uleka ub’ukali, kugiki ikaya jabho jidule gulama chiza.

(1 Kor. 13:4-7; Mithali 10:12; Waroma 12:9-10).

KISWAHILI: YA BEBERU HUVUNJIKA ASUBUHI, YA DOROME  HUVUNJIKA JIONI.

Chanzo cha methali hiyo chaangalia beberu na dorome. Beberu ni mfugo wenye kelele ioneshayo ukali wa kugombana. Watu wenye ukali wa namna hiyo hugombana kiasi cha kusababisha hata ndoa/familia kuvunjika mapema, kama asubuhi.

Kondoo dume ni mfugo mwenye upole. Upole huo husaidia katika kuishi pamoja kwenye familia kwa muda mrefu. Ndiyo maana watu husema, ‘ya beberu huvunjika asubuhi, ya dume la kondoo huvunjika jioni.’

Methali hiyo hulinganishwa na familia mbili: ya watu wakali na ya watu wapole. Familia ya watu wakali haikawii kuvunjika kwa sababu ya kelele walizonazo watu hao. Kelele hizo huwaletea ugonvi upelekeao hata familia hiyo kuvunjika kwa muda mfupi, unaolinganishwa na asubuhi. Kumbe ni kweli kwamba, ‘ya beberu huvunjika asubuhi, ya dume la kondoo huvunjika jioni.’

Familia ya pili ni ya watu wapole ambayo hufanana na dule la kondoo. Familia hiyo hudumu kwa muda mrefu kwa sababu ya upole walio nao watu hao, ambao huendelea kuongozana kwa upole. Ndiyo maana watu husema kwamba, ‘ya beberu huvunjika asubuhi, ya dume la kondoo huvunjika jioni.’

Methali hiyo hufundisha watu  kuwa na upole wa kuacha kelele maishani mwao. Upole huo utawasaidia katika kuacha tabia ya ukali ili familia zao ziweze kudumu katika pamoja katika imani kwa muda mrefu.

(1 Kor. 13:4-7; Mithali 10:12; Waroma 12:9-10).

 

ram

ENGLISH: THE BILLY GOAT’S HOME IS BROKEN IN THE MORNING, WHILE THAT OF THE RAM IS BROKEN IN THE EVENING.

The origin of this proverb is a he-goat and a ram. The he-goat is a chaotic and short-tempered domestic animal. Its short temper leads it into clashes and fights. For people with similar characters, this results into marriage failures or family disintegration after a short period of living together.

To the contrary, a ram is a gentle domestic animal. For people with gentleness character similar to that of a ram, their gentleness helps in living together and in strengthening family ties for a long time. That is why people say, ‘The billy goat’s home is broken in the morning, while that of the ram is broken in the evening.’

The proverb is used comparatively with reference to two families: a chaotic family and a gentle family. A chaotic family does not last for a long time because of the chaos. The chaos causes frustrations that may even lead to family disintegration after a short period of living together. Hence, it is true that, ‘The billy goat’s home is broken in the morning, while that of the ram is broken in the evening.’

The gentle family resembles a ram. Because of its gentle character, such a family lives for a long time since its people keep each other accompany with gentleness. That is why people say, ‘The billy goat’s home is broken in the morning, while that of the ram is broken in the evening.’

The proverb teaches people to be gentle in order to avoid chaos in their lives. Such gentleness will help them to avoid violent behaviour so that their families may stay together forever.

(1 Corinthians. 13: 4-7; Proverbs 10:12; Romans 12: 9-10).

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.