Akahayile kenako, kahoyelile higulya ya bhanhu abho bhapanga gwita milimo milebhe bhizunija chiza, bhiza bhayikenigula bhoyi bhinikili. Abhanhu bhenabho bhalizunilija guzenga numba ya guigasha bha ng’walimu bha bhule. Inumba yiniyo bhagaikenagula bhoyi bhinikili kunguno ya gugaiwa ng’wigwano go gwitongela chiza. Hunagwene abhanhu bhagayomba giki, “unpangi osi nu minzi osi ng’winikili.”

Akahayile kaneko, kagalenganijiwagwa ku bhanhu bha ha kaya iyo yigabhalekanijaga sagala abhanhu bhayo mpaga bhabhipya nhungwa ja kikalile kabho. Abhanhu bhenabho, bhadabhadililaga chiza abhana bhabho kunguno ya gwidilila bhoyi bhinikili duhu umukikalile kabho. Abhoyi bhagayisalambanyaga ikaya yabho kunguno ya gwidilila bhoyi chiniko na kuleka gubhinha ilange lwa gwikala chiza abhabho bhenabho, umuwikaji bhobho.

Abhanhu bhenabho bhagikolaga nabho bhagayikenagula inumba iyo bhalizunilija guyizenga, kunguno nabhoyi bhagabhasalambanyaga abhanhu bhabho bho guleka gubhalanga kajile kawiza, umuwikaji bhobho bhunubho. Hunagwene abhanbhu bhagabhawilaga giki, “unpangi osi nu minzi osi ng’winikili.”

Akahayile kenako kalanga bhanhu higulya ya gubhiza na ng’wigwano go gutumama milimo yabho chiza iya gubhalanga nhungwa jawiza abhanhu bhabho, kugiki bhadule gujilela chiza ikaya jabho, umuwikaji bhobho bhunubho.

Yoshua 7:11.

Yeremia 31:32-33.

Yeremia 33:20-21.

KISWAHILI: MPANGA NCHI NDIYE MVUNJA NCHI MWENYEWE.

Msemo huo, huongelea juu ya watu waliopanga kufanya kazi fulani waliyokubaliana vizuri, wakaja kuiharibu wao wenyewe. Watu hao, walikubaliana kujenga nyumba ya kuishi waalimu wa shule. Nyumba hiyo, waliharibu wao wenyewe kwa sababu ya kukosa uelewano mzuri, katika maisha yao. Ndiyo maana watu waliwaambia kwamba, “mpanga nchi ndiye mvunja nchi mwenyewe.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa watu walioko kwenye familia ile ambayo huwatelekeza hovyo watu wake mpaga tabia zao zinaharibika. Watu hao, huwa hawawajali watu wao wakiwemo watoto wao, kwa sababu ya kujijali wao wenyewe tu katika maisha yao. Wao huisambalatisha familia yao hiyo, kwa sababu ya kutowajali watu wao kwa kuwapatia malezi mema, maishani mwao.

Watu hao, hufanana na wale walioiharibu nyumba ya kukaa waalimu waliyokubaliana kuijenga, kwa sababu nao huwasambalatisha watoto wao kwa kutowapatia malezi mema, katika maisha yao. Ndiyo maana watu huwaambia kwamba, “mpanga nchi ndiye mvunja nchi mwenyewe.”

Msemo huo, hufundisha watu juu ya kuwa na uelewano wa kuyatekeleza majukumu yao ya kuwapatia malezi mema watu wao, ili waweze kuzilea vyema familia zao, maishani mwao.

Yoshua 7:11.

Yeremia 31:32-33.

Yeremia 33:20-21.

Akahayile kenako kahoyelile higulya ya bhabyaji abho bhali na ng’wana uyo olindamu ugubhigwa. Abhabyaji bhenabho, bhantumaga ung’wana obho ng’wunuyo, ukija ugubhadilila chiza kunguno ya bhugayiwa bhokwe bho likujo ukubhoyi chiniko. Hunagwene umo o bhabyaji bhakwe bhenabho, agayomba giki, “naponya ung’wana nusaja iheshi.”

Akahayile kaneko kagalenganijiyagwa kuli munhu uyo ali nambu ugubhigwa abhatale bhakwe, umukikalile kakwe kenako. Umunhu ng’wunuyo, agatumagwa guja gujutumama milimo na bhatale bhakwe bhenabho, ulema kunguno ya nhinda jakwe jinijo, umuwikaji bhokwe. Uweyi agadumaga ugwikala chiza aha kaya yakwe kunguno ya bhulambu bhokwe bhunubho, umukikalile kakwe.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nuyo otumagwa gujutumama milimo na bhabyaji bhokwe okija ugubhadilila, kunguno nuweyi agatumagwa gujutumama milimo na bhatale bhakwe olema uguja, umukikalile kakwe. Hunagwene umo o bhatale bhakwe bhenabho, agayombaga giki, “naponya ung’wana nusaja iheshi.”

Akahayile kenako, kalanga bhanhu higulya ya kuleka nhungwa ja bhulambu bho bhulema gutung’wa na bhatale bhabho, kugiki bhadule gupandika mbango ya gubhiza na matwajo mingi, ga gujibheja chiza ikaya jabho, umuwikaji bhobho.

Mithali 20:11.

Mithali 22:6.

MIthali 23:13-14.

KISWAHILI: NILITUPA MTOTO NIKABAKIZA KONDO LA NYUMA.

Msemo huo, huongelea juu ya wazazi waliokuwa na mtoto aliyekuwa mgumu kuwatii. Wazazi hao, walikuwa wakimtuma mtoto wao huyo, bila ya yeye kuwajali vizuri, kwa sababu ya kukosa heshima kwake kwa wazazi wake hao. Ndiyo maana mmoja wa wazazi wake hao alisema kwamba, “nilitupa mtoto nikabakiza kondo la nyuma.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa mtu yule ambaye ana kiburi katika kuwasikiliza wakubwa wake, katika maisha yake. Mtu huyo, hutumwa kwenda kufanya kazi na wakubwa wake hao bila ya kuwajali, kwa sababu ya kiburi chake hicho, maishani mwake. Yeye hushindwa kuishi vizuri nyumbani kwake kwa sababu ya kiburi chake hicho, katika maisha yake.

Mtu huyo, hufanana na mtoto yule aliyekosa utii kwa wazazi waliomtuma kwenda kufanya kazi, kwa sababu naye hukataa kuwatii wakubwa wake wanaomtuma kwenye kufanya kazi, katika maisha yake. Ndiyo maana mmoja wa wakubwa hao husema kwamba, “nilitupa mtoto nikabakiza kondo la nyuma.”

Msemo huo, huwafundisha watu juu ya kuacha kuwa na kiburi kwa wakubwa wao wanaowatuma kwenda kufanya kazi, kwa kuwa na utii kwao, ili waweze kupata Baraka za kuziendeleza vizuri, familia zao, maishani mwao.

Mithali 20:11.

Mithali 22:6.

MIthali 23:13-14.

Akahayile kenako kahoyelile bhanhu abho bhagankumilijaga uyo bhadamonaga umukikalile kabho. Abhanhu bhenabho bhagalimaga jiliwa jatulwa mbula na jakula mpaga japya aliyo bhadamona uyo agiyenhaga imbula yiniyo. Abhoyi bhaganzunyaga Mulungu bho gulola miito ayo agabhitilaga umuwikaji bhobho. Hunagwene bhagayombaga giki, “dugankumilijaga ujidab’onwa.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kubhanhu abho bhagatumamaga milimo yabho bho gung’wisanya Mulungu, umukikalile kabho.  Abhanhu bhenabho bhalinaguzunya gutale ukuli Mulungu uyo agabhinhaga nguzu ja gutumama milimo yabho mpaga bhayimala chiza, kunguno ya bhudula bhokwe bhunubho. Abhoyi bhagapandika sabho ningi umukaya jabho, na kubhalela chiza abhanhu bhabho kunguno ya gung’wisanya Mulungu chiniko, umuwikaji bhobho.

Abhanhu bhenabho bhagikolaga nabho bhalimaga jiliwa bhabisha na kunkumilija Mulungu, kunguno nabhoyi bhagatumamaga milimo yabho mpaga bhayimala chiza bho gung’wisanya Mulungu, umuwikaji bhobho. Hunagwene bhagayombaga giki, “dugankumilijaga ujidab’onwa.”

Akahayile kenako, kalanga bhanhu higulya ya gunzunya Mulungu, na kutumama milimo yabho bho gung’wisanya Weyi mpaga bhayimala, kugiki bhadule kupandika mbango ja gubhiza na matwajo mingi, umuwikaji bhobho bhunubho.

1Wafalme 18:36-39.

Zaburi 43:2-4.

Zaburi 46:1-4.

 

KISWAHILI: TWAMSIFU ASIYEONWA.

Msemo huo, huongelea juu ya watu ambao humsifu yule asiyeonwa, katika maisha yao. Watu hao, hulima mazao ya chakula ambayo hunyeshewa mvua mpaka yanazaa bila kumuona yule alinayeileta mvua hiyo. Wao huamini kuwa Mungu yupo kwa kuyaangalia matendo anayowatendea hata kama hawamuoni. Ndiyo maana wao husema kwamba, “twamsifu asiyeonwa.”

Msemo huo hulinganishwa kwa watu wale ambao hufanya kazi zao kwa kumtegemea Mungu, katika maisha yao. Watu hao, wana imani kubwa kwa Mungu ambaye huwapa nguvu za kuyatekelezea majukumu yao, mpaka wanayamaliza vizuri, kwa sababu ya uwezo wake huo. Wao hupata mali nyingi kwenye familia zao, na huwalea vizuri watu wao, kwa sababu ya kumtegemea Mungu, maishani mwao.

Watu hao, hufanana na wale waliomsifu Mungu baada ya kulima mazao ya chakula na kupata mafanikio, kwa sababu nao hufanya kazi zao mpaka wanazimaliza kwa kumtegemea Mungu, maishani mwao. Ndiyo maana wao husema kwamba, “twamsifu asiyeonwa.”

Msemo huo, hufundisha watu juu ya kumwamini Mungu na kuyatekeleza majukumu yao yote, kwa kumtegemea Yeye, ili waweze kupata Baraka za kuwa na mafanikio mengi, maishani mwao.

1Wafalme 18:36-39.

Zaburi 43:2-4.

Zaburi 46:1-4.