Ulusumo lunulo, lunhoyelile munhu uyo ugatyuja umulinti ugugwa hasi. Umunhu ng’wunuyo, aliolinha umulinti lya minyembe kugiki atone minyembe ya gulya. Ohayimanile otyuja ugwa hasi aliyo oliodima chiza. Hunagwene agayonmba giki, “nulu ugadima ugutyuja.”

Ulusumo lunulo, lugalenganijiyagwa kuli munhu uyo ohubhaga bho gwenhelejiwa na bhiye, umukikalile kakwe. Umunhu ng’wunuyo, alintungilija aliyo lulu agahubhiyagwa na bhiye abho bhali na nhungwa ja bhubhi kunguno agayelaga nabho, umubhutumami milimo yakwe yiniyo. Uweyi agapandikaga mamihayo gagwenhelejiwa na bhiye bhenabho abha miito gabhubhi, kunguno ya gwikala nabho, umubhutumami bhokwe bhunubho.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nuyo agatyuja ugwa hasi aliyo oliodima, kunguno nuweyi alintungilija aliyo agahubhaga bho gwenhelejiwa na bhiye, umukikalile kakwe. Hunagwene agayombaga giki, “nulu ugadima ugutyuja.”

Ulusumo lunulo lolanga bhanhu higulya ya gubhiza na witegeleja bho gwilalanhana na bhanhu abho, bhagatumamaga milimo yabho kugiki bhadizuhubhibhiwa nabho, umuwikaji bho bhutungilija bhobho bhunubho.

Mwanzo 3:1-7.

KISWAHILI: HATA UKISHIKA UTATELEZA.

Methali hiyo, humuongelea mtu aliyekuwa ameshikilia kwenye mti akateleza na kuanguka chini. Mtu huyo, alipanda kwenye mti wa miembe ili achume maembe ya kula. Kwa bahati mbaya aliteleza akaanguka chini, pamoja na kwamba alikuwa ameshikilia vizuri. Ndiyo maana alisema kwamba, “hata ukishika utateleza.”

Methali hiyo, hulinganishwa kwa mtu yule ambaye hukosea kwa kusababishwa na wenzake, katika maisha yake. Mtu huyo, ni mwanamifu ambaye hukosea kwa kusababishwa na wenzake wenye mtendo maovu kwa sababu ya kutembea nao, katika kazi zake. Yeye hupata matatizo ya kusababishwa na wenzake hao wenye matendo maovu, kwa sababu ya kufanya kazi pamoja nao, katika utekelezaji wa majukumu yake.

Mtu huyo, hufanana na yule aliyekuwa ameshika kwenye mti akateleza na kuanguka chini, kwa sababu naye ni mwaminifu, ambaye hukosea kwa kusababishwa na wenzake ambao wana matendo maovu, katika utekelezaji wa majukumu yake. Ndiyo maana yeye husema kwamba, “hata ukishika utateleza.”

Methali hiyo, hufundisha watu juu ya kuwa na umakini wa kujilinda na watu wanaofanya kazi pamoja nao, ili wasikoseswe na wao, katika maisha yao hao ya uaminifu.

Mwanzo 3:1-7.

Ulusumo lunulo, luhoyelile higulya ya ndulu iyo yapyaga. Indulu yiniyo igikalaga munda ya mitugo nulu ndimu iyo agailujaga inyama yayo ulu yutinikila mumho mugati ahikanza ilya guibhaga inyama yiniyo. Iyoyi igaikenagulaga chiniko inyama ya ndugo gunuyo ulu yubhagwa bho nduhu witegeleja. Hunagwene abhanhu bhagayombaga giki, “yapyaga indulu.”

Ulusumo lunulo, lugalenganijiyagwa kuli munhu uyo agapelanaga bho nduhu uguyangulwa nulu okenyiyagwa hadoo duhu, umukikalile kakwe. Umunhu ng’wunuyo, agapelanaga wangu nulu ukenyiyagwa bho kamhayo kadoo duhu, kunguno ya bhukali bhokwe bhunubho. Uweyi agabhakoyaga abhanhu bha ha kaya yakwe kunguno ya gulema guyangulwa bhuli makanza ulu upelanaga, umuwikaji bhokwe.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga ni ndulu iyo igakumiyaga hadoo duhu yatanduka mpaga yayiluja pye inyama, kunguno nuweyi agakenyiyagwa hadoo duhu opelana mpaga olema uguyangulwa umukikalile kakwe. Hunagwene abhanhu bhagang’wilaga giki, “yapyaga indulu.”

Ulusumo lunulo, lolanga bhanhu higulya ya kuleka upelanu bho gulema guyangulya ulu bhakenyiyagwa nulu hadoo duhu, kugiki bhadule gujilela chiza ikaya jabho, umuwikaji bhobho.

Luka 19:45-48.

Luka 22:47-50.

Luka 14:21.

 

KISWAHILI: NYONGO IMEIVA.

Methali hiyo, huongelea juu ya nyongo iliyoiva. Nyongo hiyo, hupatikana tumboni mwa mifugo ambayo hufanya nyama iwe chungu endapo itapasukia ndani wakati wa kumchuna huyo mnyama. Yenyewe huiharibu hivyo hiyo nyama yote, asipokuwa na uangalifu mchunaji wa mnyama huyo. Ndiyo maana watu husema kwamba, “nyongo imeiva.”

Methali hiyo, hulinganishwa kwa mtu yule ambaye hukasirika upesi mpaka kufikia hatua ya kukataa kuamriwa hata anapokesowa kwa jambo dogo tu, katika maisha yake. Mtu huyo, hukasirishwa haraka na hata kwa jambo dogo tu, na kukataa kuamriwa kwa sababu ya hasira yake hiyo. Yeye huwahangaisha watu wa kwenye familia yake hiyo, kwa sababu ya ukali wake huo wa kukataa kuamriwa na wenzake, maishani mwake.

Mtu huyo, hufanana na ile nyongo ambayo huguswa kidogo na kupasuka mpaka inaiharibu nyama yote, kwa sababu naye hukasirishwa hata na jambo dogo tu, na kukataa kuamriwa, katika maisha yake. Ndiyo maana watu humwambia kwamba, “nyongo imeiva.”

Methali hiyo, hufundisha watu juu ya kuacha hasira ya kukasirika upesi kwa sababu ya jambo dogo tu na kukataa kuamriwa, ili waweze kuzilea vizuri familia zao, maishani mwao.

Luka 19:45-48.

Luka 22:47-50.

Luka 14:21.

Olihoyi munhu uyo alina nkono ndiko uyo wikalaga muchalo ja Miyuguyu. Umunhu ung’wunuyo agubhuchaga unkono gokwe bho hado hado na witegeleja bhutale kinguno ya bhudito bhogo bhunubho. Uweyi wikalaga chene nose abhanhu bhagandebha kunguno ya kikalile kakwe kenako. Hunagwene abhanhu bhenabho bhagang’wila giki, “alina nkono ndito.”

Ulusumo lunulo, lugalenganijiyagwa kuli munhu uyo agatumamaga milimo yakwe hado hado iyo agayimalaga chiza aliyo wikanza lilihu, umukikalile kakwe. Umunhu ng’wunuyo, agatumama milimo yakwe hado hado mpaka oyimala chiza bho nduhu ugulekela nulu hadoo, kunguno ya witegeleja bhokwe bhunubho, umubhutumami bhokwe. Uweyi agapandikaga matwajo mingi bhuli ng’waka kunguno ugutumama na witegeleja bhutale imilimo yakwe yiniyo, umuwikaji bhokwe.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nuyo ali na nkono ndito uyo otumamaga hado hado mpaga oyimala chiza imilimo yakwe, kunguno nuweyi agatumama na witegeleja bhutale mpaga uyimala chiza imilimo yake yiniyo, umubhutumami bhokwe. Hunagwene abhanhu bhagang’wilaga giki, “alina nkono ndito.”

Ulusumo lunulo, lolanga bhanhu higulya ya gubhiza na witegeleja bho guyitumama chiza imilimo yabho, kugiki bhadule gupandika, matwajo mingi, umumilimo yabho.

2Wathesalonike 3:7-9.

2Wathesalonike 3:13-16.

Mathayo 12:33.

Yoshua Bin Sira 20:9.

KISWAHILI: ANA MKONO MZITO.

Alikuwepo mtu aliyekuwa na mkono mzito katika kijiji cha Miyuguyu. Mtu huyo, alikuwa akiubeba mkono wake huo kwa umakini mkubwa sana kwa sababu ya uzito wake huo. Yeye aliishi hivyo mwishowe watu walimfahamu kutokana na namna yake hiyo ya kuishi. Ndiyo maana walimwambia kwamba, “ana mkono mzito.”

Methali hiyo, hulinganishwa kwa mtu yule ambaye hufanya kazi zake pole pole mpaga anazimaliza vizuri bila kuacha sehemu hata ndogo. Mtu huyo, huyatekeleza majukumu yake pole pole mpaga anatumia muda mrefu kuyamaliza vizuri, kwa sababu ya umakini wake huo, katika kazi zake. Yeye hupata mafanikio mengi kila mwaka katika familia yake kwa sababu ya kuwa na umakini huo mkubwa katika kazi zake hizo, maishani mwake.

Mtu huyo, hufanana na yule aliyekuwa na mkono mzito ambaye aliyatekeleza pole pole mpaga akayamaliza vizuri majukumu yake, kwa sababu naye huzitekeleza kazi zake kwa umakini mkubwa mpaka anazimaliza vizuri, katika utendaji wake. Ndiyo maana watu humwambia kwamba, “ana mkono mzito.”

Methali hiyo, hufundisha watu juu ya kuwa na umakini mkubwa wa kuwawezesha kuyakamilisha vizuri majukumu yao, ili waweze kupata mafanikio mengi katika kazi zao, maishani mwao.

2Wathesalonike 3:7-9.

2Wathesalonike 3:13-16.

Mathayo 12:33.

Yoshua Bin Sira 20:9.