Author: Sukuma legacy

1193. KALAGU – KIZE. KANISHISHA KULE – MPILYA.

Umpilya jili jitumamilo ijo jigang’wanguhyaga umunhu ugushiga wangau uko ajile umulugendo lokwe. Umunhu ng’wunuyo, agibakilaga umpilya gokwe opela na gushiga wangu uko ajile kunguno ya bhupeji bho mpilya gunuyo. Hunagwene agayombaga giki, “kanishisha kule – mpilya.”

Ikalagu yiniyo igalenganijiyagwa kuli munhu uyo agatumilaga ginhu ja gupelela uko ajile ija kunshisha wangu, umulugendo lokwe. Umunhu ng’wunuyo, agatumila ginhu guti lori, basi, ndege na jingi ijo jikolile na jinijo, kunguno ya kuhaya kushiga wangu uko ajile umulugendo lokwe nululo. Uweyi agadulaga ugushiga wangu uko ajile umulugendo lokwe na kutumama milimo yingi, kunguno ya gutumila jikolo ya kupelela ija kunshisha wangu jinijo, umuwikaji bhokwe.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nuyo agatumila mpilya mpaga ushiga kule, kunguno nuweyi agatumilaga ginhu ja gupelela na kushiga wangu uko ajile, umulugendo lokwe. Hunagwene agayombaga giki, “kanishisha kule – mpilya.”

Ikalagu yiniyo yalanga bhanhu higulya ya gutumila ginhu ja gupelela umukikalile kabho, kugiki bhadule gushiga wangu, uko bhagile, umuludondo lobho.

Matendo ya mitume 27:1-3, 13.

Kutoka 14:17.

 

KISWAHILI: KITENDAWILI – TEGA.

KAMENIFIKISHA MBALI – BAIKELI.

Baisikeli ni chombo cha usafiri ambacho humwezesha mtu kufika haraka kule anakoenda. Mtu huyo, hupanda baiskeli yake na kukimbia mpaka anafika haraka kule anakoenda, kwa sababu ya ukimbiaji wa baiskeli hiyo. Ndiyo maana yeye husema kwamba, “kamenifikisha mbali – baiskeli.”

Kitendawili hicho hulinganishwa kwa mtu yule ambaye hutumia vyombo vya usafari kwa ajili ya kumfikisha haraka kule anakoenda, katika maisha yake. Mtu huyo, hutumia vyombo vya usafiri kama vile gari, basi, ndege na vingine wingi, kwa sababu anataka kufika haraka kule anakoenda, katika safari yake. Yeye hufanikiwa kufika haraka kule anakoenda mpaka anafanya kazi zingine, kwa sababu ya kutumia usafiri huo wa haraka, maishani mwake.

Mtu huyo, hufanana na yule aliyetumia baiskeli mpaka akafika mbali katika safari yake, kwa sababu naye hutumia vyombo vya usafiri na kufika haraka kule anakoenda, katika maisha yake. Ndiyo maana yeye husema kwamba, “kamenifikisha mbali – baiskeli.”

Kitendawili hicho, hufundisha watu juu ya kutumia vyombo vya usafiri katika safari zao, ili waweze kufika haraka kule wanakoenda, maishani mwao.

Matendo ya mitume 27:1-3, 13.

Kutoka 14:17.

man-471192__480

 

bicycle-7798227__480

 

old-man-2584620__480

 

 

1192. IJI JILI JAMUNGUNDA.

Bhalihoyi bhanhu abho bhagalima migunda ya bhusiga na mandege ahikanza lya jidiku. Abhanhu bhenabho bhagayilanhana chiza imigunda yabho yiniyo, mpaga bhubisha bhusiga wingi, na mandege mingi, kunguno ya bhukamu bho gutumama milimo yabho yiniyo. Abhoyi bhagayega noyi aho bhapona amajiliwa genayo kunguno ya gutumila nguzu ningi uguilimila imigunda yabho yiniyo. Hunagwene aho bhajilya ijiliwa jinijo bhagayomba giki, “iji jili jamungunda.”

Akahayile kenako, kagalenganijiyagwa kubhanhu abho bhagatumamaga milimo mingi na kupandika majikolo mingi, umukikalile kabho. Abhanhu bhenabho bhagigulambijaga gutumama milimo mingi mpaga bhayimala chiza, kunguno ya bhukamu bho gutumama milimo yabho bhunubho. Abhoyi bhagayegaga noyi ulu bhandya ugujitumila ijikolo ijo bhajipandika umubhutumami bhobho, kunguno ya bhuponi bhobho bhunubho, umuwikaji bhobho.

Abhanhu bhenabho bhagikolaga nabho bhagayega abho bhapona bhusiga na mandege, kunguno nabhoyi bhagayegaga ulu bhajipandika ijikolo jamumilimo yabho yiniyo. Hunagwene bhagayombaga giki, “iji jili jamungunda.”

Akahayile kenako, kalanga bhanhu higulya ya gwigulambija gutumama milimo yabho mpaga bhayimala chiza, kugiki bhadule kupandika majikolo mingi, umuwikaji bhobho bhunubho.

Mathayo 21:33.

Mathayo 13:1-3.

Marko 4:26.

KISWAHILI: HIVI NI VYA SHAMBANI.

Walikuwepo watu waliolima mashamba ya mtama na mahindi wakati wa masika. Watu hao, waliyatunza vizuri mashamba yao hayo mpaka wakapata mtama mwingi na mahindi mengi, kwa sababu ya bidii yao hiyo ya kufanya kazi. Wao walifurahi sana walipoyapata mazao hayo ya chakula kwa sababu ya kutumia nguvu nyingi katika kuyatunza mashamba yao hayo. Ndiyo maana walipoanza kuyala mazao hayo, walisema kwamba, “hivi ni vya shambani.”

 Msemo huo, hulinganishwa kwa watu wale ambao hufanya kazi nyingi na kupata vitu vingi, katika maisha yao. Watu hao, hujibidisha kufanya kazi nyingi mpaga wanazimaliza vizuri, kwa sababu ya bidii yao hiyo ya kufanya kazi. Wao hufurahi sana wanapoanza kuyatumia mazao yao hayo waliyoyapata, kwa sababu ya kupata mavuno mengi, maishani mwao.

Watu hao, hufanana na wale waliofurahi baada ya kupata mtama na mahindi, kwa sababu nao hufurahi wanapopata mazao yao hayo kutoka kwenye kazi zao hizo. Ndiyo maana wao husema kwamba, “hivi ni vya shambani.”

Msemo huo, hufundisha watu juu ya kujibidisha kufanya kazi zao mpaka wanazimaliza vizuri, ili waweze kupata mazao mengi, maishani mwao.

Mathayo 21:33.

Mathayo 13:1-3.

Marko 4:26.

maize-380701__480

1191. AGENAYO GALI MASAGILWA GA NSAMI.

Imbuki ya kahayile kenako, ihoyelile masagilwa ga ng’wa munhu uyo agasama ugazenga muchalo jingi. Umunhu ng’wunuyo, agasama ubhalekela ginhu bhanhu bhalebhe kunguno ya bhutogwa bhokwe ukubhoyi. Hunagwene abhanhu bhenabho bhagayombaga giki, “agenayo gali masagilwa ga nsami.”

Akahayile kenako, kagalenganijiyagwa kuli munhu uyo agabhelekelaga lilange lya wiza, abhanhu abho agikalaga nabho, umukikalile kakwe. Umunhu ng’wunuyo, agatumilaga likanza lyakwe bho kubhalanga kutumama milimo abhanhu bhakwe na gwikala chiza na bhichabho, kunguno ya bhugolola bhokwe bhunubho. Uweyi agabhamanilijaga abhanhu bha kaya yake gutumama milimo yabho kihamo na bhichabho bho bhutogwa bhutale, kunguno ya bhugolola bhokwe bhunubho, umuwikaji bhokwe.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nu nsami uyo agabhalekela ginhu abhitogwi bhakwe, kunguno nuweyi agabhalekelaga lilange lyawiza abhanhu bhakwe, umukikalile kakwe. Hunagwene abhanhu bhagabhawilaga abhanhu bhakwe bhenabho giki, “agenayo gali masagilwa ga nsami.”

Akahahile kenako, kalanga bhanhu higulya ya gubhalekela lilange lyawiza abhanhu bhabho, kugiki bhadule gujilela chiza ikaya jabho, umuwikaji bhobho.

Yohana 14:28.

Yohana 15:9-10.

1Petro 3:8.

KISWAHILI: HAYO NI MABAKI YA MHAMAJI.

Chanzo cha msemo huo, huongelea mabaki ya mtu aliyehama kwenda kuishi kwenye kijiji kingine. Mtu huyo, alihama akawaachia vitu baadhi ya watu kwa sababu ya upendo wake kwao. Ndiyo maana watu hao walisema kwamba, “hayo ni mabaki ya mhamaji.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa mtu yule ambaye huwaachia malezi mema watu anaoishi nao, katika maisha yake. Mtu huyo, huutumia muda wake kwa kuwafundisha maadili ya kufanya kazi kwa bidii, na kuishi na watu vizuri, kwa sababu ya unyofu wake huo. Yeye huwazoesha watu waishio kwenye familia yake kuyaishi maadili hayo ya kufanya kazi vizuri, na kuishi kwa amani na wenzao, kwa sababu ya unyofu wake huo, maishani mwake.

Mtu huyo, hufanana na yule mhamaji aliyewaachia vitu wapendwa wake, kwa sababu naye huwaachia malezi mema watu wake, katika maisha yake. Ndiyo maana watu huwaambia watu wake hao kwamba, “hayo ni mabaki ya mhamaji.”

Msemo huo, hufundisha watu juu ya kuwaachia malezi mema watu wanaoishi nao, ili waweze kuzilea vizuri familia zao, maishani mwao.

Yohana 14:28.

Yohana 15:9-10.

1Petro 3:8.

tajikistan-4790735__480

1190. UNG’WENUYO OBHIZA NYANGOGO.

Unyangogo ali munhu uyo alinkumuku umuchalo jakwe. Olihoyi munhu uyo oli ningi on mbina umuchalo ja Sanjo. Umunhu ng’wunuyo oli nkumuku gete, kunguno ya bhuduja bhokwe umumbina. Hunagwene abhanhu bha muchalo jinijo, bhagayomba giki, “ung’wenuyo obhiza nyangogo.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kuli munhu uyo agajitumilaga chiza ijinhilwa jakwe, umuthumatumi bho milimo yakwe. Umunhu ng’wunuyo agikomejaga gujidebha chiza ijinhilwa ijo winhiwa nu Mulungu, mpaga ojidebha na gujitumila chiza umumilimo yakwe, kunguno ya witegeleja bhokwe bhunubho. Uweyi agaibhejaga chiza ikaya yakwe, kunguno ya gubhutumila chiza ubhudula ubho winhiwa nu Mulungu, umuwikaji bhokwe.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nu ningi uyo olinduja o mbina, kunguno nuweyi agabhutumamilaga chiza ubhuduma bhokwe, umukikalile kakwe kenako. Hunagwene abhanhu bhagang’wilaga giki, “ung’wenuyo obhiza nyangogo.”

Akahayile kenako kalanga bhanhu higulya ya gubhudebha na gubhutumamila chiza ubhudula bhobho, kugiki bhadule gupandika matwajo mingi, umuwikaji bhobho.

Luka 17: 11-19.

Luka 8:40-56.

Mathayo 14:22-33.

KISWAHILI: HUYO AMEKUWA MAARUFU.

Mtu maarufu ni yule aliyesifika kwenye kijiji chake. Alikuwepo mtu aliyekuwa manju katika kijiji cha Sanjo. Mtu huyo, alisifika sana kwa sababu ya uwezo wake huo wa kucheza ngoma za jadi. Ndiyo maana watu wa kijijini mwake walisema kwamba, “huyo amekuwa maarufu.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa mtu yule ambaye huvitumia vizuri vipaji vyake, katika utekelezaji wa kazi zake. Mtu huyo, hujitahidi kuvielewa vizuri vipaji aliyopewa na Mungu mpaga anavifahamu na kuvitumia vizuri katika kazi zake, kwa sababu ya umakini wake huo. Yeye huiendeleza vizuri familia yake kwa sababu ya kuvitumia vizuri vipaji alivyopewa na Mungu, maishani mwake.

Mtu huyo, hufanana na yule manju aliyekuwa maarufu kwenye ngoma, kwa sababu naye huvitumia vizuri vipaji vyake katika maisha yake. Ndiyo maana watu humwambia kwamba, “huyo amekuwa maarufu.”

Msemo huo, hufundisha watu juu ya kuvieleva na kuvitumia vizuri vipaji vyao, ili waweze kupata maendeleo mengi, maishani mwao.

Luka 17: 11-19.

Luka 8:40-56.

Mathayo 14:22-33.

dancing-953291__480

dance-5935800__480

drums-5935804__480

1189. UMUYAGWILAGA NAKAB’AGILE CHENE.

Imbuki ya kahayile kenako ilolile ndimu nhale guti mhuli. Imhuli yiniyo ulu yugwa, umoyugwila mugwibhaga guti numo yagwilaga duhu kunguno ya bhudito bhoyo bhunuyo. Hunagwene abhanhu bhagayombaga giki, “umuyagwilaga nakab’agile chene.”

Akahayile kenako, kagalengajiyagwa kuli munhu uyo agalamulaga mihayo mitale guti numo yigigelelaga, umukikalile kakwe. Umunhu ng’wunuyo, agitaka bhukengeji bho guidebha chiza imihayo iyo igigelaga bho nduhu guyigalucha, kunguno ya bhutungilija bhokwe bhunubho, umubhutumami bhokwe. Uweyi agalamulaga mihayo chiza aha kaya yake kunguno ya witegeleja bhokwe ubho guchola bhunhana bhunubho, umuwikaji bhokwe.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nabho bhagayibhagila imhuli guti numo yaliyagwila, kunguno nuweyi agayilamulaga imihayo imitale guti numo igizilaga, umukikalile kakwe. Hunagwene agabhawilaga abhanhu giki, “umuyagwilaga na kab’agile chene.”

Akahayile kenako, kalanga bhanhu higulya ya gubhiza na witegeleja bho guyilamula chiza imihayo imitale guti numo igigelelaga bho nduhu uguyigalucha, kugiki bhadule gujilanhana chiza, ikaya jabho, umuwikaji bhobho.

Matendo ya mitume 5:7-42.

Matendo ya mitume 6: 1-5.

Daniel 13: 1-64.

Matendo ya mitume 26: 24-32.

Yohana 8: 1-11.

KISWAHILI: ILIVYOANGUKA NA KUCHUNWA NI HIVYO.

Chanzo cha msemo huo, huangalia myama mkubwa kama Tembo. Tembo huyo, akianguka atachunwa hivyo kwa sababu ya uzito wake huo. Ndiyo maana watu husema kwamba, “ilivyoanguka na kuchunwa ni hivyo.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa mtu yule ambaye huamua jambo kubwa kwa haki kama lilivyotukia bila kulibadilisha, katika maisha yake. Mtu huyo, hufanya utafiti wa kumuwezesha kulielewa vizuri lilivyo tukia jambo hilo bila kuligeuza, kwa sababu ya uaminifu wake huo katika utumishi wake. Yeye huamua kwa haki mambo yanatokea katika familia yake, kwa sababu ya umakini wake huo wa kutafuta ukweli, maishani mwake.

Mtu huyo, hufanana na wale waliomchuna tembo kama alivyokuwa ameanguka, kwa sababu naye huyaamua mambo kwa haki kama yalivyotukia bila kuyageuza katika maisha yake. Ndiyo maana yeye huwaambia watu kwamba, “ilivyoanguka na kuchunwa ni hivyo.”

Msemo huo, hufundisha watu juu ya kuwa na umakini wa kuwawezesha kuamua mambo kwa haki kama yalivyotukia bila kuyageuza, ili waweze kuzilinza vizuri familia zao, maishani mwao.

Matendo ya mitume 5:7-42.

Matendo ya mitume 6: 1-5.

Daniel 13: 1-64.

Matendo ya mitume 26: 24-32.

Yohana 8: 1-11.

drought-1733889__480