heritage

1442. JILEGESA.

Akahayile kenako kalolile tushinu tudododo uto tugabhugusaga manti na malubab’o bho gulegesa. Utoi tudulile gulikenagula nulu linti litale mpaga tuligwisha kunguno ya bhuli bhoto bhunubho. Hunagwene abhanhu bhagatwitanaga giki, “jilegesa.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kuli munhu uyo ali nsigani ogubhalisanya bhanhu, umukikalile kakwe. Umunhu ng’wunuyo, agabhasigaga bho gubhayomba shibhi abhiye na gubhalisanya mpaka nose oyibhulaga ikaya yabho, kunguno ya bhusigani bhokwe ubhogubhalisanya bhanhu bhunubho, umuwikaji bhokwe. Uweyi agaikenagulaga ikaya yakwe kunguno ya bhusigani bhokwe ubho ubhogubhalisanya bhanhu bhunubho, umukikalile kakwe.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nu tushinu uto tugalegesaga manti bho gugalya mpaga gagwa, kunguno nuweyi agabhasigaga bho gubhalisanya abhanhu mpaga bhiduma, umuwikaji bhokwe. Hunagwene abhanhu bhagang’witanaga giki, “jilegesa.”

Akahayile kenako kalanga bhanhu higulya ya guleka bhusigani bho gubhalisanya abhanhu kugiki bhadule kujibheja chiza ikaya jabho, umuwikaji bhobho bhunubho.

Zaburi 23:1-6.

Kutoka 6:6-8.

Ayubu 6:1-4.

KISWAHILI: KIPEKECHA.

Msemo huo, huangalia wadudu wadogo wadogo ambao hula miti au mbao kwa kupekecha. Wadudu hao wanaweza kuharibu hata mti mkuwa kwa kuupekecha mpaga ukaanguka kwa sababu ya ulaji wao huo. Ndiyo maana watu huwaita wadudu hao jina la “kipekecha.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa mtu yule ambaye ni msengenyaji wa kugombanisha watu, katika maisha yake. Mtu huyo, huwasengenya watu kwa kuwagombanisha mpaka anafunja familia zao, kwa sababu ya usengenyaji wake huo wa kugombanisha watu, maishani mwake. Yeye huitenganisha familia yake kwa sababu ya usengenyaji wake huo wa kugombanisha watu, katika maisha yake hayo.

Mtu huyo, hufanana na wale wadudu wanaangusha miti mikubwa kwa kuipekecha, kwa sababu naye hutenganisha familia kwa maneno yake ya usengenyaji huo wa kugombanisha watu, maishani mwake. Ndiyo maana watu humuita jina la “kipekecha.”

Msemo huo, hufundisha watu juu ya kuacha usengenyaji wa kugombanisha watu maishani mwao, ili waweze kuzilea vyema familia zao, katika maisha yao.

Zaburi 23:1-6.

Kutoka 6:6-8.

Ayubu 6:1-4.

1441. NILEKAGE NIYAGALULE.

Akahayile kenako kahoyelile bhanhu bhabhili abho bhikalaga kihamo. Abhanhu bhenabho bhalibhaduma ugujilanija lihamo kunguno uungi onkelelaga ung’wiye mpaga nose uikala na bhusunduhazu umumoyo gokwe. Ung’wiye ng’wunuyo aganoga nose ugwikala na bhusunduhazu bhunubho mpaga nose wiyangula gulekana nang’hwe. Hunagwene agayomba giki, “nilekage niyagalule.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kubhitoji abho bhali na bhushilimu bho gwikelela, umukikalile kabho. Abhanhu bhenabho bhuli ng’wene agiganikaga giki, alina masala mingi kulebha ung’wiye kunguno ya bhushilimu bhobho bhunubho, umuwikaji bhobho. Abhoyi bhagadumaga uguyilela chiza ikaya yabho kuguno ya bhushilimu bhobho bhunubho, umukikalile kabho kenako.

Abhanhu bhenabho bhagikolaga nabho bhagaduma ugwikala kihamo mpaga nose bhulekana, kunguno nabhoyi bhali na bhushilimu bho gwikelela mpaga nose bhaduma uguilela chiza ikaya yabho, umuwikaji bhobho bhunubho. Hunagwene bhuli gwene agiganikaga gung’wila ung’wiye giki, “nilekage niyagalule.”

Akahayile kenako kalanga bhitoji hugulya ya guleka bhushilimu bho gwikelela kugiki bhadule gujilela chiza ikaya jabho, umuwikaji bhobho bhunubho.

Isaya 61:1-3.

Matendo 2:42.

Matendo 4:32.

Wagalatia 5:22.

Mathayo 18:20.

KISWAHILI: NIACHE HURU.

Msemo huo huongelea watu wawili walioishi pamoja. Watu hao walishindwa kuendana pamoja kwa sababu mmoja alikuwa na ujeuri wa kumpunja mwenzake mpaka mwishowe huyo mwenzake alianza kuishi kwa huzuni moyoni mwake. Mwenzake huyo, alichoka kuishi katika huzuni hiyo akaamua kuachana naye. Ndiyo maana alisema kwamba, “niache huru.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa wana ndoa wale wenye ujeuri wa kupunjana katika maisha yao. Watu hayo, kila mmoja hujifikiria kwamba ana akili nyingi kuliko mwenzake kwa sababu ya ujeuri wao huo wa kudharauriana, maishani mwao. Wao hushindwa kuilea vyema familia yao hiyo kwa sababu ya ujeuri wao huo wa kudharauriana, katika maisha yao hayo.

Msemo huo hulinganishwa kwa wale walioshindwa kuishi pamoja mpaka mwishowe wakaachana kwa sababu nao wana ujeuri wa kudharaurina mpaka mwishowe wanashindwa kuilea vyema familia yao, maishani mwao. Ndiyo maana kila mmoja wao hufikiria kumwambia mwenzake kwamba, “niache huru.”

Msemo huo, hufundisha wana ndoa juu ya kuacha ujeuri wa kudharauriana katika maisha yao, ili waweze kuzilea vyema familia zao, maishani mwao.

Isaya 61:1-3.

Matendo 2:42.

Matendo 4:32.

Wagalatia 5:22.

Mathayo 18:20.

1440. NAJA.

Aho kale olihoyi munhu uyo agasumba lugendo lo guja bhugeni. Umunhu ng’wunuyo agabhitana abhanwani bhakwe bhuja aha kaya yakwe kunguno ya gubhalaga. Aho bhaja abhanwani bhakwe bhenabho abhagabhawila giki bhikale mhola uweyi aligeniha. Hunagwene agayomba giki, “naja.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kuli munhu uyo agikalaga chiza na bhanhu bha ha kaya yake. Umunhu ng’wunuyo, agabhalangaga lilange lya gwikala bhitogilwe chiza bho gwiyambilija gutumama milimo yabho chiza, kunguno ya bhutungilija bhokwe bhunubho umuwikaji bhokwe. Uweyi apandikaga mbango ja gwikala na bhuyegi aha kaya yakwe yiniyo kunguno ya bhutungilija bhokwe bhunubho ubho guyilela chiza ikaya yakwe, umukikalile kakwe kenako.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nuyo agabhitana gubhalaga abhanwani bhakwe aho ohaya gugeniha, kunguno nuweyi agajaga gujubhalanga lilange lya gwikala chiza na bhanhu umuwikaji bhokwe. Hunagwene ulu alibhalaga agayombaga giki, “naja.”

Akahayile kenako kalanga bhanhu higulya ya gubhiza na bhutungilija bho gubhalela chiza abhanhu bhabho, kugiki bhadule gwikala na bhuyegi umukaya jabho jinijo.

Kutoka 18:27.

1Wafalme 8:66.

Marko 6:46.

2 Wakorintho 2:13.

KISWAHILI: NAENDA.

Hapo zamani alikuwepo mtu aliyetaka kusafiri kwenda ugenini. Mtu huyo aliwaita rafiki zake kwenda nyumbani kwake kwa sababu alitaka kuwaaga. Walipofika kwake wale rafiki zake aliwaambia wakae salama kwa sababu yeye alikuwa anaenda ugenini. Ndiyo maana aliwaambia kwamba, “naenda.”

Msemo huo hulinganishwa kwa mtu yule anayeishi vizuri na watu wa nyumbani mwake katika maisha yake. Mtu huyo, huwafundisha watu wake malezi ya kuishi kwa upendo wakisaidiana vizuri katika kufanya kazi zao, kwa sababu ya uaminifu wake huo maishani mwake. Yeye hupata baraka za kuishi kwa furaha katika familia yake hiyo kwa kwa sababu ya uaminifu wake huo wa kuwafundisha malezi mema watu wake, katika maisha yake.

Mtu huyo, hufanana na yule aliyewaita rafiki zake ili awaage alipotaka kusafiri, kwa sababu naye kuenda kuwafundisha malezi mema watu wake katika maisha yake. Ndiyo maana anapotaka kuwaacha huwaambia kwamba, “naenda.”

Msemo huyo, hufundisha watu juu ya kuwa na uaminifu wa kuwalea vyema watu wao, ili waweze kuishi kwa furaha katika familia zao, maishani mwao.

Kutoka 18:27.

1Wafalme 8:66.

Marko 6:46.

2 Wakorintho 2:13.

1438. AHO NG’WALI MCHILE IGWANDYA.

Aho kale bhalihoyi bhanhu abho bhalibhadagulebhile mhayo nhebhe abho bhikalaga muchalo na Sanjo. Jigabhita shigu ningi abhanhu bhenabho bhalikala bho nduhu ugugumana umhayo gunuyo kunguno ya kugayiwa munhu uogubhalomela chiza. Aho bhagudebha umhayo gunuyo bhagayega kunguno bhagamana igiki gashinaga igwandya bhali guti bhachile umugwikala bhadagumanile umhayo gunuyo. Hunagwene abhanhu bhagabhawila giki, “aho ng’wali mchile igwandya.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kuli nzunya uyo obhatijiwa wandya wikaji bhupya umukikalile kakwe. Umunhu ng’wunuyo agikomeja gwikala witogilwe na bhiye chiza na guleka gwita imihayo ya umushibhi, kunguno ya guntogwa Mulungu na bhiye, umuwikaji bhokwe bhunubho. Uweyi agabhalelaga bho gwikala ni lange lya guleka gwita mihayo ya bhubhi abhanhu bhakwe, kugiki bhadule gwikala bhalumanile na Yesu mpija obho uyo obhinja mubhusese bho gwita mihayo yabhubhi, umuwikaji bhobho.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nabho bhagagumana bho gukeleja umhayo uyo bhalidagumanile umuwikaji bhobho, kunguno nuweyi aho oliatali ugunzunya Yesu, aliochile bho gwita mihayo yabhubhi, umuwikaji bhokwe bhunubho. Hunagwene abhanhu bhagang’wilaga giki, “aho ng’wali mchile igwandya.”

Akahayile kenako kalanga bhazunya higulya ya gubhulanhana chiza ubhuzunya bhobho bho gugikalana chiza amalagilo ga ng’wa Sebha, kugiki bhadule gushiga Ng’wigulu.

Wakolosai 2:4.

Wakolosai 2:8.

Wakolosai 2:20.

Wakolosai 3:1-11.

Waefeso 2:1-10.

KISWAHILI: PALE MLIPOKUWA MMEKUFA MWANZONI.

Hapo zamani walikuwepo watu ambao hawakulifahamu neno fulani katika kijiji cha Sanjo. Zilipata siku nyingi bila ya watu hao kupata uelewa wa neno hilo kwa sababu ya kukosa mtu wa kuwaelewesha vizuri.

Walipopata bahati ya kulifahmu neno hilo walifurahi kwa sababu waligundua kwamba walikuwa kama wamekufa kwa kutokulifahamu neno hilo. Ndiyo maana watu waliwaambia kwamba “pale mlipokuwa mmekufa mwanzoni.”

Msemo huo hulinganishwa kwa mkristo aliyebatizwa akaingia kwenye maisha mpya ya neema katika maisha yake. Mtu huyo, hujibidisha kuishi kwa upendo na wenzake akiwafundisha watu kuacha dhambi kwa kutenda mema, kwa sababu ya upendo wake huo kwa Mungu na wenzake, maishani mwake. Yeye huwalea watu wake kwa kuwaonesha mfano wa kuuishi upendo wa Mungu na kuacha kutenda dhambi, ili waweze kuungana vizuri na Yesu Mkombozi aliwakomboa kutoka katika utumwa na dhambi, maishani mwao.

Mtu huyo hufanana na yule aliyechelewa kulielewa neno fulani katika maisha yake, kwa sababu naye alikuwa kama amekufa wakati wa kabla ya kumwamini Yesu na kubatizwa, hasa kwa kuishi maisha ya dhambi, maishani mwake. Ndiyo maana watu humwambia yeye na wenzake kwamba, “pale mlipokuwa mmekufa mwanzoni.”

Msemo huo hufundisha watu juu ya kuutunza vizuri ukristo wao kwa kuyaishi vizuri maagizo ya Mungu, ili waweze kufika Mbinguni.

Wakolosai 2:4.

Wakolosai 2:8.

Wakolosai 2:20.

Wakolosai 3:1-11.

Waefeso 2:1-10.

1436. LINZWI LILINA MATAMBI.

Imbuki ya kahayile kenako ihoyelile linzwi ilo ligakulaga bho guja hasi mpaga lyabhiza na matambi agagulidimila ilinti ilitale ilo lilina matambi galyo. Ilinzwi linilo ligabhizaga na nguzu ja gudula gugudimila unti intale pye na matambi gago kunguno ya bhujamu bholyo. Hunagwene abhanhu bhagalitanaga giki, “linzwi lilina matambi.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kuli munhu uyo atolile mpaga upandika bhana bhingi, bhizukuru na bhizimbili bhakwe, umuwikaji bhokwe bhunubho. Umunhu ung’wunuyo agayilelaga chiza ikaya yakwe bho guilanga gutumama milimo ya gubhapandikila matwajo gaguyilanhanila chiza ikaya yiniyo kunguno ya witegelecha bhokwe bhunubho, umukikalile kakwe kenako. Uweyi agapandikaga matwajo mingi noyi akaya yakwe kunguno ya witegeleja bhokwe bhunubho ubho guyilela chiza ikaya yakwe yiniyo, umuwikaji bhokwe.

Umunhu ng’wunuyo agikolaga ni linzwi ilo lilina matambi ga gugudimila unti na matambi gago, kunguno nu weyi alina nanguzu na witegeleja bhutale ubho guyilela na guyilanhana chiza ikaya yakwe yiniyo, umuwikaji bhokwe bhunubho. Hunagwene abhanhu bhagang’witanaga giki, “linzwi lilina matambi.”

Akahayile kenako kalanga bhitoji higulya ya gubhiza na witegeleja bho gujilela chiza ikaya jabho, kugiki bhadule gupandika matwajo mingi umukaya jabho jinijo, umuwikaji bhobho.

Mwanzo 17:7.

2 Samweli 5:12.

Yohana 15:1-9.

KISWAHILI: MZIZI WENYE MATAWI.

Chanzo cha msemo huo huongelea juu ya mzizi unaokua kwa kwenda chini ya ardhi mpaka unapata matawi ya kuweza kuushikiria mti mkubwa wenye matawi. Mzizi huo huwa na nguvu za kuweza kuushikiria mti mkubwa wenye matawi yake kwa sababu ya uimara wake huo. Ndiyo maana watu huuita jina la “mzizi wenye matawi.”

Msemo huo hulinganishwa kwa mtu yule aliyeoa akapata watoto wengi, wajukuu na vilembe, katika maisha yake. Mtu huyo, huilea vyema familia yake hiyo kwa kuifundisha kufanya kazi za kuwapatia mahitaji ya kutosha kutumia kwa sababu ya uaminifu wake huo maishani mwake. Yeye hupata mafanikio mengi sana kwenye familia yake kwa sababu ya uaminifu wake huo wa kuilea vyema familia hiyo, maishani mwake.

Mtu huyo hufanana na ule mzizi wenye matawi ya kuushikiria mti wenye matawi, kwa sababu naye ana nguvu na uaminifu wa kuilinda vyema familia yake hiyo, maishani mwake. Ndiyo maana watu humuita jina la “mzizi wenye matawi.”

Msemo huo hufundisha wana ndoa juu ya kuwa na uaminifu wa kuzilea vyema familia zao, ili waweze kupata maendeleo mengi katika familia zao, maishani mwao.

Mwanzo 17:7.

2 Samweli 5:12.

Yohana 15:1-9.