legacy

1476. UNG’WENE OKILAGA BUNASI.

Olihoyi munhu uyo wikalaga muchalo ja Gabale. Umunhu ng’wunuyo agageniha kubhutemi bhungi kunguno ohayaga gujugisha kubhutemi bhungi. Uweyi agabhawila abhanhu bhakwe aho okila bhutemi bhungi kunguno oli ajidebhile imbimbi ja bhutemi bhokwe. Hunagwene abhanhu bhagayomba giki, “ung’wene okilaga bunasi.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kuli munhu uyo alina witegeleja bho gujidebha chiza imbimbi jakwe umukikalile kakwe. Umunhu ng’wunuyo, ojilanhanaga imbimbi jakwe inija bhiye bho guhoya chiza na bhiye bhenabho kunguno ya witegeleja bhokwe bhunubho, umuwikaji bhokwe bhunubho. Uweyi agikalaga chiza na bhanhu bha muchalo jakwe jinijo kunguno ya witegeleja bhokwe bhunubho ubho gujidebha chiza imbimbi jakwe, umukikalile kakwe kenako.

Umunhu ng’wunuyo, agikolaga nuyo oliajidebhile chiza imbimbi jakwe mpaka ubhawila abhiye aho okila bhutemi bhungi umubhugeni bhokwe bhunubho, kunguno nuweyi alina witegeleja bho gujidebha chiza imbimbi jakwe mpaga ojilanhana chiza, umuwikaji bhokwe bhunubho. Hunagwene abhanhu bhagang’wilaga giki, “ung’wene okilaga bunasi.”

Akahayile kenako kalanga bhanhu higulya ya gubhiza na bhitegeleja bho gujibebha chiza isabho jabho nija bhichabho, kugiki bhadule gujilanhana chiza, umuwikaji bhobho bhunubho.

Ezekieli 12:3.

Mwanzo 47:21.

Luka 10:2.

 KISWAHILI: HUYO AMEVUKA UTAWALA.

Alikuwepo mtu aliyeishi kwenye kijiji cha Gabale. Mtu huyo, alisafiri kwenda nje ya utawala wake kwa sababu alitaka kwenda kusalimia huko. Yeye aliwataarifu watu wake alipovuka utawala wake huo na kuingia kwenye utawala ng’wingine kwa sababu alikuwa anaielewa vizuri mipaka yake. Ndiyo maana watu walimwambia kwamba, “huyo amevuka utawala.”

Msemo huo hulinganishwa kwa mtu yule ambaye ana umakini wa kuielewa vyema mipaka yake, katika maisha yake. Mtu huyo, huilinda vyema mikapa yake na ya wenzake kwa kuongea vyema nao kwa sababu ya umakini wake huo maishani mwake. Yeye huishi vizuri na watu wa kijiji chake hicho kwa sababu ya umakini wake huo wa kuielewa vyema mikapa yake, katika maisha yake hayo.

Mtu huyo, hufanana na yule aliyeielewa vyema mikapa yake mpaka akawataarifu wenzake alipoingia kwenye utawala mwingine katika safari yake hiyo, kwa sababu naye ana umakini wa kuielewa vyema mipaka yake na ya wenzake mpaka akailinda vizuri, maishani mwake. Ndiyo maana watu walimwambia kwamba, “huyo amevuka utawala.”

Msemo huo hufundisha watu juu ya kuwa na umakini wa kuzielewa vyema mali zao na wenzao, ili waweze kuzilinda vyema, maishani mwao.

Ezekieli 12:3.

Mwanzo 47:21.

Luka 10:2.

1475. WELELA MBAZU GITI ILIMBA LILULI.

Olihoyi munhu uyo wigejaga mbazu jakwe umuchalo jilebhe. Imbazu jinijo jali ndododo noyi guti maluli ga gubhegeja mabhelele. Amaluli genayo gagasumagwa bho ngito kunguno ya gutulila jiliwa. Hunagwene umunhu ng’wunuyo, bhagang’wilaga abhanhu giki “welela mbazu giti ilimba liluli.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kuli munhu uyo adagudililaga chiza umili gokwe umukikalile kakwe. Umunhu ng’wunuyo agagulekanijaga umili gokwe bho nduhu uguguchala ukubhugota ulu alisata, na nduhu gulya chiza uluotubhaga, kunguno ya guleka gugudilila chiza umili gokwe gunuyo umuwikaji bhokwe bhunubho. Uweyi agakondaga noyi kunguno ya guleka gugudilila chiza umili gokwe gunuyo, umukikalile kakwe kenako.

Umunhu ung’wunuyo, agikolaga nuyo wigejaga mbazu guti liluli lya gusumila libhelele, kunguno nuweyi agagulekanijiga umili gokwe mpaga okonda umuwikaji bhokwe bhunubho. Hunagwene abhanhu bhagang’wilaga giki, “welela mbazu giti ilimba liluli.”

Akahayile kenako kalanga bhanhu higulya ya gubhiza na witegeleja bho guyidilila chiza imimili yabho bho gulya chiza na guyichala kubhugota ulu bhalisata, kugiki bhadule gwikala na bhuyeji umukaya jabho jinijo.

Mwanzo 14:3.

Zaburi 109:24.

Kumbukumbu la Torati 32:24.

KISWAHILI: MBAVU ZIMEELEA KAMA FITO ZA KIHENGE.

Alikuwepo mtu mbaye mbazu zake zilionekana wazi. Mbavu hizo zilikuwa ndogo ndogo kama fito za kutengenezea kihenge cha kuwekea chakula. Fito hiyo ni nyembamba sana. Ndiyo maana watu walimwambia mtu huyo kwamba, “mbavu zimeelea kama fito za kihenge.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa mtu yule ambaye haujali mwili wake katika maisha yake. Mtu huyo, huutelekeza mwili wake kwa kutoenda kutibiwa anapoumwa, na kutokula vizuri anapoisikia njaa, kwa sababu ya kutokuujali mwili huo maishani mwake. Yeye hukonda sana kwa sababu ya kutokuujali vizuri mwili huo katika maisha yake hayo.

Mtu huyo, hufanana na yule ambaye mbavu zake zilionekana wazi, kwa sababu naye amekonda mpaka mbavu zinaonekana wazi, maishani mwake. Ndiyo maana watu humwambia kwamba, “mbavu zimeelea kama fito za kihenge.”

Msemo huo, hufundisha watu juu ya kuwa na umakini wa kuijali vizuri miili yao kwa kuipeleka kutibiwa hospitalini wanapoumwa, na kula vizuri wanapojisikia njaa, ili waweze kuishi kwa furaha, katika familia zao hizo.

Mwanzo 14:3.

Zaburi 109:24.

Kumbukumbu la Torati 32:24.

1474. BHESI BHI BHISOLO BHAGUSOLOJAGA HANDUGU.

Bhalihoyi bhanhu abho bhesaga isolo handugu umuchalo ja Sanjo. Abhanhu bhenabho bhasolojaga chiza ubhusolo umuwesi bhobho kunguno bhali bhamanile noyi ugusoloja. Abhoyi bhesaga chiza kunguno ya bhudebhi bhobho ubho gusoloja bhunubho. Hunagwene abhanhu bhayombaga giki, “bhesi bhi bhisolo bhagusolojaga handugu.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kubhanhu abho bhali na masala ga gujidebha chiza isabho jabho, umukikalile kabho. Abhanhu bhenabho bhajilanhanaga chiza isabho jabho bho gujisoloja mpaga ja tanhanila kunguno ya masala gabho genayo, umuwikaji bhobho bhunubho. Abhoyi bhagikalaga na sabho nyingi umukaya jabho kunguno ya masala gabho genayo, umukikalile kabho kenako.

Abhanhu bhenabho bhagikolaga nabho bhesaga iloso lyabho handugu bho gubhusoloja ubhusolo bhobho, kunguno nabhoyi bhajisolojaga isabho jabho mpaka bhajidebha chiza, umuwikaji bhobho bhunubho. Hunagwene abhanhu bhagabhawilaga giki, “bhesi bhi bhisolo bhagusolojaga handugu.”

Akahayile kenako kalanga bhanhu higulya ya gubhiza na masala ga gujidebha na kujilanhana chiza isabho jabho, kugiki jidule gubhambilija chiza, umukaya jabho jinijo.

Hesabu 1:2-3.

Kumbukumbu 4:27.

1Samweli 6:17.

2 Samweli 24:9.

KISWALI: WACHEJA BAO WANAHESABU UKUTANI.

Walikuwepo watu waliokuwa wakicheza bao ukutani kwenye kijiji cha Sanjo. Watu hao walikuwa wakihesabu vizuri mawe yao ya kuchezea kwa sababu walikuwa wanafahamu kuhebabu. Wao walicheza vizuri kwa sababu ya uelewa wao huo wa kuhesabu. Ndiyo maana watu waliwaambia kwamba, “wacheza bao wanahesabu ukutani.”

Msemo huo hulinganishwa kwa watu wenye akili za kuhesabu vizuri mali zao, katika maisha yao. Watu hao walizitunza vizuri mali zao kwa kuzihesabu mpaka wanazifahamu kwa sababu ya akili zao hizo, maishani mwao. Wao huzitunza vizuri mali za familia zao kwa sababu ya akili zao hizo, katika maisha yao.

Watu hao hufanana na wale wacheza bao waliokuwa wakisehabu mawe yao ukutani, kwa sababu nao wana akili za kuhesabu vizuri mali zao mpaka wanazifahamu, maishani mwao. Ndiyo maana watu huwaambia kwamba, “wacheza bao wanahesabu ukutani.”

Msemo huo, hufundisha watu juu ya kuwa na akili za kuzihesabu na kuzitunza vyema mali zao, ili ziweze kuwasaidia vizuri, katika familia zao hizo.

Hesabu 1:2-3.

Kumbukumbu 4:27.

1Samweli 6:17.

2 Samweli 24:9.

1473. OGAYIWA NG’HINGO GITI NG’ONGE JILIPUGANYA MU GITI.

Oliyoyi munhu uyo ulina nhingo nguhi. Umunhu ng’wunuyo, agakoyaga ugumila ing’honge kunguno ya bhuguhi bho ng’hingo yakwe yiniyo. Uweyi obhizaga guti inhonge ijo jibhisanyaga mugiti. Hunagwene abhanhu bhagang’wila giki, “ogayiwa ng’hingo giti ng’onge jilipuganya mu giti.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kubhanhu abho bhitola muludugu lobho, umukikalile kabho. Abhitoji bhenabho bhali bhadimanile chiza umuludugu lobho kunguno ya gugayiwa witegeleja bho gwita bhukengeji bho gwidebha chiza umubhudugu bhobho bhunubho, umuwikaji bhobho bhunubho. Abhoyi bhagadumaga uguilela chiza ikaya yabho kunguno ya gugayiwa witegeleja bhunubho ubho gwidebha chiza umubhudugu bhobho bhunubho, umukikalile kabho kenako.

Abhanhu bhenabho bhagikolaga ni ng’honge ijo jibhisanyaga mugiti, kunguno nabhoyi bhitola mubhudugu bhobho bho nduhu ugwidebha chiza, umuwikaji bhobho. Hunagwene abhanhu bhagabhawilaga giki, “ogayiwa ng’hingo giti ng’honge jilipuganya mugiti.”

Akahayile kenako kalanga bhitoji higulya ya gubhiza na witegeleja bho gwidebha chiza umubhudugu bhobho haho bhatali ugwitola, kugiki bhadule ugujilela chiza ikaya jabho jinijo, umuwikaji bhobho bhunubho.

1Wakorintho 8:38-39.

KISWAHILI: UMEKOSA SHINGO KAMA TONGE KUCHENGANA GIZANI.

Alikuwepo mtu aliyekuwa na shingo fupi. Mtu huyo, alipata shida ya kumeza tonge kwa sababu ya ufupi wa shingo yake. Yeye alifanana na tonge zilizopishana kwenye giza. Ndiyo maana watu walimwambia kwamba, “umekosa shingo kama tonge kuchengana gizani.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa watu waliooana ndani ya undugu wao katika maisha yao. Wana ndoa hao, hawakuuelewana vizuri katika undugu wao kabla ya kuoana kwa sababu ya kukosa umakini wa kuuelewa vizuri undugu wao, maishani mwao. Wao hushindwa kuilea vyema familia yao, kwa sababu ya kukosa umakini huo wa kuuelewa vizuri undugu wao kabla ya kuoana, katika maisha yao.

Watu hao, hufanana na zile tonge zilizopishana gizani kwenye shingo fupi, kwa sababu nao wameoana ndani ya undugu wao bila ya kuelewana vizuri, maishani mwao. Ndiyo maana watu waliwaambia kwamba, “umekosa shingo kama tonge kuchengana gizani.”

Msemo huyo, hufundisha wana ndoa juu ya kuwa na umakini wa kuwawezesha kufanya utafiti wa kuwaelewa ndugu zao kabla ya kuoana, ili waweze kuzilea vyema familia zao, maishani mwao.

1Wakorintho 8:38-39.

1472. NGUNGA GODUNG’WA LIMI.

Aho kale lyalihoyi linti ilo litanagwa lingunga. Ilingunga linilo lyahulumaga bhuli makanza nulu ib’ize chu ja limi lisebhu kunguno lyalihasoga. Ilyoyi lyahurumaga duhu pye amakanza genayo kunguno ya gwikala ha bhulolo bhusoga chiniko. Hunagwene abhanhu bhagayomba giki, “ngunga godung’wa limi.”

Akahayile kenako kagalenganijiyagwa kuli munhu uyo agikalaga ha kaya ya bhutogwa bhutale, umukikalile kakwe kenako. Umunhu ng’wunuyo, agatumamaga milimo yakwe na bhuyegi bhutale na bhanhu bha ha kaya yakwe yiniyo, kunguno ya bhutogwa bhutale ubho bhalinabho bhunubho, umuwikaji bhobho bhunubho. Uweyi agayibhejaga chiza ikaya yakwe yiniyo kunguno ya bhutogwa bho bhanhu bhenabho, umukikalile kakwe kenako.

Umunhu ng’wunuyo agikolaga nu ngunga uyo gohulumaga pye amakanza nulu lyasebhaga ilimi, kunguno nuweyi agikalaga na bhanhu bhabhutogwa ubho bhugang’winhaga bhuyegi bhuli makanza, aha kaya yakwe yiniyo, umuwikaji bhokwe bhunubho. Hunagwene abhanhu bhagang’witaga giki, “ngunga godung’wa limi.”

Akahayile kenako kalanga bhanhu higulya ya gubhiza na bhutogwa bho gubhambilija gutumama milimo yabho chiza na bhuyegi, kugiki bhadule gujibheja chiza ikaya jabho jinijo, umuwikaji bhobho bhunubho.

Ezekieli 31:4-5.

Ayubu 8:16-19.

Zaburi 104:16-19.

KISWAHILI: MGUNGA ULIOSHINDA JUA.

Hapo zamani ulikuwepo mti ulioitwa Mgunga. Mkunga huyo ulisitawi kila wakati hata iwe kiangazi cha Jua kali kwa sababu ulikuwa kwenye udongo mzuri. Wenyewe ulisitawi wakati wote huo kwa sababu ya kuwa pazuri hivyo. Ndiyo maana watu waliuita jina la “mgunga ulioshinda Jua.”

Msemo huo, hulinganishwa kwa mtu yule anayeishi kwenye familia yenye upendo mkubwa, katika maisha yake. Mtu huyo, hufanya kazi kwa furaha kubwa katika familia yake hiyo, kwa sababu ya upendo wa watu hao, maishani mwake. Yeye huilea vyema familia yake hiyo kwa sababu ya upendo walionao watu hao, katika maisha yao hayo.

Mtu huyo, hufanana na ule mgunga uliokuwa kwenye udongo mzuri mpaka ukasitawi hata wakati wa Jua kali, kwa sababu naye huishi na watu wenye upendo uliompatia furaha kila wakati kwenye familia yake, maishani mwake. Ndiyo maana watu walimuita jina la “mgunga ulioshinda Jua.”

Msemo huo hufundisha watu juu ya kuwa na upendo wa kuwasaidia kufanya kazi zao vizuri na kwa furaha, ili waweze kuzilea vyema familia zao, maishani mwao.

Ezekieli 31:4-5.

Ayubu 8:16-19.

Zaburi 104:16-19.